Waarom zijn er advocaten? Die vraag stelt advocaat David de Knijff in een opiniebijdrage in het Advocatenblad van 14 december 2017. Er zijn immers ook juristen en juridisch adviseurs, om maar iets te noemen. De Knijff benadrukt dat advocaten zich onderscheiden van andere juridische dienstverleners door de verantwoordelijkheid die zij dragen voor het functioneren van de rechtsstaat.
De Knijff reageert op een onderzoeksrapport over de toekomst van juridische beroepen. Naar aanleiding daarvan vraagt hij zich af hoe de advocatuur zich in de toekomst kan onderscheiden.
Unique selling point
Wat maakt advocatuur anders dan andere juridische dienstverlening? Bijvoorbeeld die van rechtsbijstandsverzekeraars of juridische adviesbureaus? Ook juristen die geen advocaat zijn kunnen immers contracten opstellen en juridisch advies geven? Ze kunnen zelfs procederen bij onder andere de kantonrechter, de bestuursrechter en de geschillencommissie. Net als advocaten kunnen zij een hoog kwaliteitsniveau bereiken en handhaven door zichzelf te organiseren. Dergelijke zaken zijn wat De Knijff betreft niet het unique selling point waarmee advocaten zich van anderen onderscheiden.
Beroep van advocaat is een ambt
Wat is dat dan wel? De stelling van De Knijff is dat advocaten er zijn met het oog op de rechtsstaat. Advocaten kregen van de overheid de taak om de vrijheid van de burger te verdedigen en het recht op een eerlijk proces te waarborgen. Voor de burger is de advocaat de raadsman die alleen voor zijn rechtsbelang gaat met de zekerheid van absolute geheimhouding. Daarom is het beroep van advocaat volgens De Knijff een ambt.
Natuurlijk levert een advocaat juridische diensten, maar dat doet hij om bij te dragen aan het functioneren van de rechtsstaat. De verantwoordelijkheid die de samenleving van de advocaat vraagt, staat voorop. Advocaten zorgen ervoor dat zaken die niet bij de rechter thuishoren daar ook niet komen. En dat de zaken waarover de rechter moet oordelen, op een behoorlijke manier gepresenteerd worden. Het typerende voor advocaten is dus dat zij een bepaalde verantwoordelijkheid dragen. Daarmee onderscheidt de advocaat zich van anderen, in het belang van de rechtzoekende.
Maatschappelijk belang
Ik vind de stelling van De Knijff dat advocaten er zijn met het oog op de rechtsstaat inspirerend. Waarom? Omdat die de blik richt op het maatschappelijk belang van de advocatuur. En op de idealen die in dat maatschappelijk belang tot uitdrukking komen. Zoals rechtvaardigheid. En een goed functioneren van de rechtsstaat.
Als je advocaten spreekt, kan je het gevoel krijgen dat het in de advocatuur om andere belangen gaat. Om financiële belangen bijvoorbeeld. Dat van de omzet van de individuele advocaat of van het kantoor. Of het belang van de cliënt. Op zo’n manier dat het lijkt alsof het belang van de cliënt recht tegenover het maatschappelijk belang staat. Net alsof het doel alle middelen heiligt, en een advocaat zich voor elk karretje moet laten spannen. Zo is het natuurlijk niet.
Maar dat is alweer een ander onderwerp. Voor nu vind ik het een mooie gedachte dat ik als advocaat er ben voor de rechtsstaat. En zo voor alle mensen die recht zoeken!